تفاوت کابل های افشان و مفتول

سیم و کابل نقش شریان‌های حیاتی تأمین برق در هر پروژه صنعتی، ساختمانی و خانگی را ایفا می‌کنند. شناخت فرق کابل افشان و مفتولی نه‌تنها به افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های نگه‌داری کمک می‌کند، بلکه طول عمر تأسیسات برقی را نیز بالا می‌برد. انتخاب غلط است که سطح مقطع یا نوع هادی می‌تواند منجر به افت ولتاژ، داغ‌شدن بیش از حد هادی و در نهایت آتش‌سوزی شود. بنابراین، درک کامل تفاوت کابل افشان با مفتولی اولین قدم برای طراحی یک سیستم برق مطمئن است. با ما در هادی سیم همراه باشید تا تفاوت کابل های افشان و مفتولی را به صورت کامل متوجه شوید.

مطالب مرتبط: فرق کابل چند رشته و تک رشته

سیم و کابل مفتول یا خشک چیست؟

سیم مفتولی یا سیم خشک از یک یا چند رشته هادی مسی با قطر نسبتاً بزرگ تشکیل می‌شود که پس از کشش، انعطاف‌پذیری کمی خواهند داشت. این نوع سیم و کابل معمولاً با عایق PVC یـا XLPE تولید و عرضه می‌شوند. تمامی ویژگی ها و مشخصات سیم مفتول را در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید:

مزیت اصلی سیم مفتول استحکام مکانیکی، شکل‌پذیری ثابت پس از نصب و هزینه کمتر نسبت به افشان است. عیب آن، شکنندگی در برابر خمش مکرر است؛ بنابراین برای کابل‌های متحرک و انعطاف‌پذیر توصیه نمی‌شود. حال برای اینکه تفاوت کابل های افشان و مفتول را بشناسید باید اطلاعات کافی نیز در خصوص سیم و کابل های افشان نیز بدست آورید. در ادامه به بررسی سیم و کابل افشان می‌پردازیم.

سیم و کابل افشان چیست؟

سیم و کابل افشان (Flexible Cable) جزو پر تقاضا ترین و پر فروش ترین نوع سیم و کابل است که از تعداد زیادی رشته‌ مسی باریک تشکیل شده است. به دلیل وجود رشته های نازک بسیار زیاد، انعطاف پذیری بسیار بالایی داشته و معمولا برای مکان هایی که پر پیچ و خم هستند و نیاز به خم و راست شدن زیادی دارند مناسب است. طول عمر سیم و کابل افشان بسیار بیشتر بوده و استحکام مناسبی را از خود نشان می‌دهد. دیگر ویژگی ها و مشخصات سیم و کابل افشان را در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید:

بزرگ‌ترین مزیت کابل افشان، مقاومت عالی در برابر شکست در نقاط خم و لرزش است؛ اما به دلیل تعداد زیاد رشته‌ها، مقاومت اهمی آن اندکی بیشتر و قیمتش بالاتر از سیم مفتول است.

تفاوت کابل های افشان و مفتول چیست؟

تفاوت های کابل افشان و مفتولی را می‌توان در چند بعد اصلی مانند ساختار، انعطاف‌پذیری، کاربرد و قیمت بررسی کرد. کابل مفتولی که به آن کابل خشک نیز گفته می‌شود، از یک یا چند رشته‌ی ضخیم مسی تشکیل شده و انعطاف کمی دارد. به همین دلیل، در مسیرهای مستقیم، مدارات ثابت و سیم‌کشی داخلی ساختمان‌ها کاربرد بیشتری دارد. در مقابل، کابل افشان از تعداد زیادی رشته‌ نازک مسی ساخته شده که به آن خاصیت انعطاف‌پذیری بالا می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود در محل‌هایی که نیاز به خم زیاد، لرزش یا جابجایی مکرر وجود دارد، مثل کابل‌های رابط، لوازم خانگی و تجهیزات صنعتی متحرک، بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.

از دیگر تفاوت های کابل افشان و مفتولی می‌توان به نوع نصب و نگهداری اشاره کرد. کابل افشان به راحتی در مسیرهای پیچ‌خورده و لوله‌های خرطومی عبور می‌کند، اما برای اتصال مطمئن‌تر به ترمینال‌ها نیاز به سرسیم دارد تا از پخش‌شدن یا له‌شدن رشته‌ها جلوگیری شود. در حالی که کابل مفتولی به دلیل فرم‌پذیری ثابت، نصب راحت‌تری در تابلوهای برق و داکت‌ها دارد و نیاز کمتری به تجهیزات جانبی هنگام نصب دارد. همچنین، در برابر ارتعاش، کابل افشان مقاومت بالاتری دارد ولی در طول مسیرهای بلند، کابل مفتولی به دلیل مقاومت کمتر، افت ولتاژ کمتری ایجاد می‌کند. انتخاب بین این دو نوع کابل باید بر اساس شرایط نصب، نوع کاربرد و بودجه پروژه انجام گیرد.

در زیر مهم ترین تفاوت های بین کابل افشان و مفتولی را می‌توانید مشاهده کنید:

در پروژه های ساختمانی کابل افشان بهتر است یا مفتولی؟

در پروژه‌های ساختمانی، انتخاب نوع کابل بر اساس شرایط نصب اهمیت زیادی دارد و دقیقاً در همین‌جا تفاوت سیم و کابل افشان و مفتول به‌خوبی مشخص می‌شود. معمولاً در ساختمان‌ها سیم‌کشی از داخل لوله‌های پلی اتیلن، لوله‌های خرطومی یا PVC انجام می‌شود که بسته به مسیر عبور، تعداد زانویی‌ها و شعاع خم، نیاز به نوع خاصی از کابل دارد. کابل افشان به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، به‌راحتی از مسیرهای دارای خم زیاد و زانویی‌های 90 درجه عبور می‌کند، بدون اینکه به رشته‌های داخلی آسیب وارد شود یا کابل دچار پارگی و فشار بیش از حد شود. این ویژگی برای سیم‌کشی داخل دیوارهای گچی یا سقف کاذب که فضای مانور کم است، بسیار حیاتی است.

در مقابل، اگر مسیر سیم‌کشی صاف، مستقیم و بدون پیچ‌وخم زیاد باشد، استفاده از سیم مفتول (خشک) گزینه‌ای اقتصادی‌تر و کاربردی‌تر خواهد بود. سفتی سیم مفتولی کمک می‌کند تا هنگام عبور از لوله‌ها دچار خم ناخواسته نشود و سیم‌ها پشت کلید و پریز یا داخل جعبه تقسیم مرتب‌تر قرار گیرند. همچنین از آنجا که سیم مفتول مقاومت مکانیکی بالاتری دارد و احتمال پارگی یا قطع‌شدن رشته‌ها کمتر است، در مسیرهای طولانی و نصب دائم از تابلو برق اصلی به تابلوهای فرعی یا مصرف‌کننده‌های ثابت، گزینه مناسبی به شمار می‌رود. بنابراین، شناخت دقیق تفاوت سیم و کابل افشان و مفتول در پروژه‌های ساختمانی کمک می‌کند تا با انتخاب درست، از هزینه‌های اضافی، خرابی زودرس و خطرات ایمنی جلوگیری شود.

فرق بین کابل افشان با مفتولی در تابلوهای برق

در صنعت برق و اتوماسیون، تابلوهای برق به‌عنوان قلب کنترل و توزیع انرژی عمل می‌کنند و انتخاب نوع سیم یا کابل نقش بسیار مهمی در عملکرد، ایمنی و نگهداری این تابلوها دارد. یکی از مواردی که در این زمینه بسیار اهمیت دارد، فرق بین کابل افشان و مفتولی در نحوه‌ی نصب، انعطاف‌پذیری، و کاربری در شرایط خاص تابلوهای برق است. کابل‌های مفتولی به‌دلیل ساختار سفت و فرم‌پذیرشان، برای مسیرهای ثابت و چینش منظم در داکت‌های تابلوهای برق فشار ضعیف بسیار مناسب هستند. آن‌ها به راحتی در مسیر مشخص قرار می‌گیرند، گره نمی‌خورند و هنگام بستن در داکت، نظم ظاهری تابلو را حفظ می‌کنند. به همین دلیل در مونتاژ سریع تابلوهای برق، استفاده از سیم مفتول بسیار متداول است.

اما زمانی که بحث نگهداری، ارتعاش تجهیزات یا نیاز به انعطاف بالا پیش می‌آید، فرق بین کابل افشان و مفتولی به‌وضوح خود را نشان می‌دهد. کابل افشان که معمولاً دارای هادی کلاس 5 یا 6 است، به دلیل رشته‌های نازک‌تر و انعطاف بالا، انتخابی ایده‌آل برای قسمت‌هایی از تابلو است که احتمال حرکت، لرزش یا نیاز به تعمیر و جابجایی وجود دارد.

برای مثال، در درب‌های متحرک تابلو برق، که سیم‌ها در حین باز و بسته شدن درب ممکن است خم یا کشیده شوند، استفاده از کابل افشان توصیه می‌شود. انعطاف‌پذیری بالا باعث شده کابل بدون آسیب‌دیدگی و شکستگی در طول زمان به کار خود ادامه دهد. همچنین نصب کابل افشان در کانال‌هایی با مسیر خمیده یا طول کم، بسیار ساده‌تر است.

استاندارد بین‌المللی EN 60204-1 نیز تأکید دارد که در تابلوهای صنعتی، برای بخش‌هایی که حرکت مکانیکی دارند، استفاده از کابل‌های افشان با روکش مقاوم در برابر شعله (مانند PVC یا LSZH مقاوم در برابر شعله) الزامی یا توصیه‌شده است. این الزام استانداردی بر پایه تجربه‌های متعدد صنعتی، اهمیت فرق بین کابل افشان و مفتولی را نشان می‌دهد؛ چرا که بی‌توجهی به این تفاوت‌ها ممکن است منجر به قطع شدن سیم، ایجاد اتصال کوتاه یا حتی آتش‌سوزی درون تابلو شود. در نتیجه، انتخاب نوع کابل در تابلو برق باید بر اساس موقعیت نصب، شرایط حرکتی، و نوع بار الکتریکی انجام گیرد تا هم عملکرد بهینه باشد و هم ایمنی حفظ شود.

مزایا و معایب کابل مفتول و افشان چیست؟

هر کدام از این سیم و کابل ها بنا به ویژگی ها و مشخصاتی که دارند، دارای مزیت ها و معایب مختلفی هستند که شما باید آنها را بدانید. بنابراین به صورت جداگانه مزایا و معایب هر کدام از کابل های مفتول و افشان را بررسی خواهیم کرد.

مزایای سیم مفتولی

سیم مفتولی به دلیل ساختار خشک و یکپارچه، در برابر تغییر شکل فیزیکی مقاوم است و پس از نصب، فرم خود را حفظ می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود در سیم‌کشی‌های منظم مانند تابلوهای برق یا مسیرهای مستقیم، نظم ظاهری بهتری ایجاد شود. همچنین به علت سطح مؤثر بیشتر در انتقال جریان، مقاومت اهمی کمتری دارد که موجب کاهش افت ولتاژ در مسیرهای طولانی می‌شود. قیمت پایین‌تر نسبت به سیم افشان نیز یکی دیگر از مزایای این نوع سیم است، چراکه فرآیند تولید آن ساده‌تر و مصرف مس آن کمتر است.

معایب سیم مفتولی

اگرچه سیم مفتول در پروژه‌های ثابت بسیار کارآمد است، اما انعطاف‌پذیری پایین آن یک نقطه‌ضعف محسوب می‌شود. هنگام عبور از مسیرهای دارای خم زیاد یا لوله‌های باریک و زانویی‌دار، احتمال شکستن یا ترک‌برداشتن هادی وجود دارد. همچنین در برابر لرزش‌های مداوم یا حرکت‌های مکانیکی، احتمال شکستگی افزایش می‌یابد. هنگام نصب در ترمینال‌های پیچ‌دار نیز ممکن است به ابزار جانبی مانند سرسیم نیاز داشته باشد تا از بریدگی یا له‌شدن هادی جلوگیری شود.

مزایای سیم افشان

سیم افشان به دلیل داشتن تعداد زیادی رشته‌ی نازک مسی، انعطاف‌پذیری بسیار بالایی دارد که این ویژگی نصب آن را در مسیرهای دارای پیچ‌وخم، لوله‌های خرطومی فلکسی و pvc و پلی آمید، سقف‌های کاذب و فضاهای محدود آسان می‌سازد. همچنین در کاربردهایی که نیاز به جابه‌جایی مکرر یا تحمل لرزش‌های فیزیکی دارند (مانند تجهیزات متحرک یا درب‌های تابلو برق)، سیم افشان عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد. خطر شکستگی در این نوع سیم بسیار کمتر است، چون خمش‌ها روی کل ساختار پخش می‌شوند.

معایب سیم افشان

در کنار مزایای متعدد، سیم افشان معایبی نیز دارد. از آن جمله می‌توان به قیمت بالاتر نسبت به سیم مفتولی اشاره کرد که ناشی از فرآیند تولید پیچیده‌تر و مصرف بیشتر مس در ساختار رشته‌ای آن است. همچنین مقاومت الکتریکی آن به دلیل سطح تماس کمتر میان رشته‌ها، اندکی بیشتر از سیم مفتولی است که ممکن است در مسیرهای طولانی باعث افت ولتاژ شود. هنگام اتصال به ترمینال‌های پیچ‌دار نیز بدون استفاده از سرسیم مخصوص (Ferrule)، احتمال باز شدن رشته‌ها و آسیب به اتصالات وجود دارد.

جمع بندی

ما در این مقاله از هادی سیم سعی کردیم تا در مورد تفاوت کابل های افشان و مفتول صحبت کنیم و به شما کمک کنیم تا در زمان خرید آنها را بهتر بشناسید. توجه داشته باشید که برای امور ساختمانی سعی کنید از سیم و کابل های افشان استفاده کنید. زیراکه طول عمر بیشتر و استقامت بالاتر در مسیر های پر پیچ و خم سیمکشی های ساختمانی و صنعتی خواهد داشت. ممنونیم که تا به اینجا همراه هادی سیم بودید. امیداریم توانسته باشیم در شناخت فرق بین کابل افشان و مفتول به شما کمکی کرده باشیم.